کیفیت سنجی هوای فشرده
به وسیله آزمون کیفیت سنجی هوای فشرده، میتوان میزان خلوص هوایی را که در فرآیندهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد بررسی کرد، همچنین از عدم وجود آلایندگی و ناخالصیهایی که ممکن است به تجهیزات یا کیفیت محصول نهایی آسیب برساند اطمینان حاصل کرد.
استفاده از هوای فشرده با کیفیت پایین میتواند بسته به جایی که از آن استفاده شده، بر روی عملکرد تأثیرات منفی داشته باشد؛ استفاده از هوای فشرده با کیفیت پایین میتواند به نتایج تولید و سلامت کارکنان آسیب زده، سبب بروز خسارت شده و در نهایت هزینه را افزایش دهد.
منظور از آلایندههای هوای فشرده چیست؟
موسسه هوای فشرده و گاز (CAGI) 10 مورد از انواع آلایندههای هوای فشرده را معرفی کرده است.
این آلایندهها به طور کلی از سه منبع مختلف ناشی شده اند، که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
- آلایندههایی که از محیط اطراف از راه ورودی کمپرسور هوا به سیستم هوا کشیده شدهاند؛ آلایندههای بلعیده شده به شکل بخار آب، بخارات هیدروکربنی، ذرات طبیعی و ذرات معلق در هوا ظاهر میشوند.
- در اثر فرآیند فشردهسازی مکانیکی، ممکن است ناخالصی و یا آلایندههایی تولید شده و به سیستم هوا وارد شوند؛ این آلایندهها ممکن است از جنس روانکنندههای کمپرسور، ذرات سایش و یا روانکنندههای بخار شده، باشند.
- وجود آلودگی داخلی در سیستم هوای فشرده؛ مخازن توزیع لولهکشی و ذخیرهسازی هوا، که در سیستمهای قدیمیتر رایجتر است، دارای آلایندههایی به شکل زنگ زدگی، رسوب لوله، رسوبات معدنی و باکتریها هستند.
سازمان بینالمللی استاندارد (ISO)
سازمان بینالمللی استاندارد (ISO) یک شبکه جهانی است که کارشناسان و متخصصان را گرد هم میآورد، تا با به اشتراک گذاشتن دانش روز دنیا، راه حلهایی برای چالشهای جهانی ارائه داده و به توسعه استانداردهای بینالمللی مرتبط با بازار بپردازند.
استانداردهای ایجاد شده به وسیله سازمان بینالمللی استاندارد، با تعیین مشخصات خاصی برای محصول، خدمات و سیستمها در سطح جهانی، کیفیت، ایمنی و کارایی را تضمین میکند.
استانداردهای بینالمللی رایجی وجود دارد که از طریق آنها میتوان میزان هوای فشرده را بررسی نمود و فهمید به چه صورتی وجود دارد.
استانداردهای بینالمللی همچنین برای نظارت مداوم بر هوای فشرده و بررسی میزان کیفیت آن کاربرد دارند.
سه استاندارد برای کیفیت سنجی هوای فشرده مورد استفاده قرار میگیرند:
- ISO 8573 Series
- ISO 12500 Series
- ISO 7183
هنگام کیفیت سنجی هوای فشرده، باید نوع استاندارد و کلاس خلوص انتخاب شده برای هر آلاینده مشخص شده باشد.
انتخاب ISO 8573_1 به عنوان مبنایی برای نظارت و کیفیت سنجی هوای فشرده بهترین انتخاب است؛ چراکه زبان مشترکی را ارائه میدهد که همه افراد می توانند از آن استفاده کرده و به آن مراجعه کنند.
جدول زیر کلاسهای خلوص مورد استفاده توسط ISO 8573-1 را برای طبقهبندی کیفیت سنجی هوای فشرده نشان میدهد.
این استاندارد اخیراً با عنوان ISO 8573-1:2010 به روز شده است، بنابراین میتوان از آن برای جدیدترین نیازهای طیف گستردهای از کاربردها و همچنین آخرین پیشرفتهای صورت گرفته در فناوری هوای فشرده استفاده کرد.
طبقه خلوص میتواند حداکثر مقدار آلایندههایی را که ممکن است در جریان هوا وجود داشته باشد را مشخص کند.
این استاندارد از 9 قسمت جداگانه تشکیل شده، بخش 1 الزامات کیفی هوای فشرده و قسمت های 2 تا 9 روشهای آزمایش طیف وسیعی از آلایندهها را مشخص میکنند.
استاندارد ISO 8573-1 بر اساس نوع آلاینده به سه گروه تقسیم می شود: ذرات جامد، آب و روغن
در هر دسته، انواع مختلفی از میزان خلوص طبقهبندی شده وجود دارد؛ بسیار مهم است که بدانیم هرچه این عدد کمتر باشد، نشان دهنده میزان این کمتر ناخالصیها و پاکتر بودن هوای فشرده است.
برای کاربردهای مختلف هوای فشرده در صنایع متفاوت، درجه کلاسی متناسب، برای مصرف مشخص میشود.
کلاسهای خلوص:
کلاسهای خلوص برای هر آلاینده از تمیزترین “کلاس 0″، تا ناخالص ترین “کلاس 9 ” متغیر است؛ توجه داشته باشید که دسته آب تنها آلایندهای است که از طیف کامل این طبقات استفاده میکند.
همچنین مهم است، توجه داشته باشید که عدد قرار گرفته در کلاس 0 هیچ ارتباطی با میزان آلایندگی آن ندارد؛ به بیان دیگر منظور از کلاس 0 این نیست که هیچ آلاینده ای وجود ندارد، کلاس 0 به این معنی است که آلایندههای کمتری نسبت به کلاس یک وجود دارد.
حتما بخوانید: صنعت مواد شیمایی
ذرات جامد (رسوب لوله، ذرات سایش و کثیفی جوی):
هشت کلاس برای ذرات جامد تعریف شده است؛ از کلاس 0 تا کلاس 7.
کلاسهای 0 تا 5 با تعداد ذرات در یک محدوده با اندازهی خاص، در یک متر مکعب هوای فشرده تعریف میشوند.
کلاسهای 6 و 7 هوای فشرده را تعریف میکنند که معمولاً بیش از حد «ناخالص» است و نمیتوان آلایندگی آن را با ذراتشمار اندازهگیری کرد.
درعوض از روش اندازهگیری جرم برای تعیین میزان آلودگی در هوای فشرده استفاده میشود؛ برای بالابردن کیفیت محصول نهایی لازم است که این ذرات را از مسیر هوای فشرده حذف کرد.
آب (مایع، بخار و آئروسل):
ده کلاس بالقوه برای آلودگی آب وجود دارد؛ از کلاس 0 تا کلاس 9
کلاس های 0 تا 6 با نقطه شبنمِ فشار هوای فشرده تعریف میشوند. نقطه شبنم، میزان فشار در دمایی است که در آن رطوبت در لولهها و مخازن ذخیرهسازی یک سیستم هوای فشرده در حین کار، شروع به متراکم شدن میکنند.
کلاسهای 7 تا 9 برای توصیف هوای فشرده حاوی آب استفاده میشود. زمانی که نقطه شبنم فشار هوای فشرده بالاتر از دمای هوای محیط باشد، آب در لولههای توزیع و ذخیرهسازی ظاهر میشود.
حتما بخوانید: روش های استخراج گازهای موجود در هوا
روغن (مایع، بخار و آئروسل):
مهمترین پارامتر کیفیت هوای فشرده باتوجه به استاندارد ISO8537_1 میزان روغن است.
با توجه به جدول و میزان روغن مشخص شده برای هر کلاس باید فیلتراسیون متناسب با همان کلاس انجام شود.
فقط پنج کلاس برای روغن در استاندارد وجود دارد که شامل کلاس 0 نیز می شود، در کلاس های 1 تا 4 محدودهای از کمتر از 0.01 میلی گرم روغن در هر مترمکعب هوای فشرده، تا کمتر از 5 میلیگرم در مترمکعب را پوشش میدهند.