منو
اکسید نیتروژن چیست؟ گاز مورد استفاده در بیهوشی
اکسید نیتروژن، یکی از گازهای مورد استفاده در بیهوشی و اتاق‌های عمل است. استفاده از این گاز کیفیت و القای بیهوشی به بیمار را بهبود بخشیده و زمان مورد نیاز برای خروج ماده بیهوشی از بدن بیمار را کاهش می‌دهد. علاوه براینکه هزینه خرید اکسید نیتروژن برای بیمارستان، کمتر از مابقی گازهاست، به همین دلیل هزینه بیهوشی را بالطبع کاهش داده و در نهایت به نفع بیمار است.
اکسید نیتروژن که به گاز خنده نیز شهرت دارد، اولین بار توسط جوزف پریستلی در سال 1772 سنتز شد. (سنتز شیمیایی یا Chemical synthesis به فعالیتی گفته می‌شود که در طی آن یک ماده توسط واکنش‌شیمیایی از مواد اولیه ساخته می‌شود.)
از زمان معرفی تا چهل سال بعد از اکسید نیتروژن تنها به عنوان یک مسکن برای دندان استفاده می‌شده، اما بعدها در اکثر روش‌های جراحی، برای بیهوشی و بی‌دردی استفاده شده و در حال حاضر نیز این روش ادامه دارد.
اینکه اکسید نیتروژن در بدن چه کاری انجام می‌دهد و مکانیسم دقیق اثرگذاریش بر روی بدن، به چه صورت است، همچنان برای جامعه پزشکی ناشناخته است، اما اثرات آن بر روی مراکز درد در مغز و نخاع رخ می‌دهد. آنچه علم پزشکی از آن تصور می‌کند، این است که اکسید نیتروژن روی سلول‌های گاما آمینوبوتیریک اسید اثرگذار بوده و باعث مهار سلول‌های عصبی می‌شود. به همین دلیل هم باعث خواب‌آلودگی و خواب بیمار می‌شود. همچنین با انتشار انتقال‌دهنده‌های عصبی درون‌زا مثل پپتیدهای مخدر و سروتونین مرتبط بوده و متخصصین این حوزه معتقدند که انتشار این انتقال دهنده‌های عصبی، مسیرهای نزولی درد را فعال کرده و از انتقال درد جلوگیری می‌کند.
موارد منع مصرف اکسید نیتروژن
تنها در شرایط خاصی است که استفاده از اکسید نتیروژن، منع مصرف دارد. برای مثال بیمارانی که اخیراً تحت عمل جراحی چشم قرار گرفته‌اند، (جراحی ویترکتومی چشم) جز این دسته‌اند. البته متخصصین بیهوشی می‌توانند از مچ‌بند هشداردهنده گاز برای این بیماران استفاده کنند. این مچ‌بند به متخصص بیهوشی هشدار می‌دهد که از مصرف اکسید نیتروژن در میان گازهای دیگر خودداری کند.
همچنین اکسید نیتروژن می‌تواند باعث افزایش فشار داخل جمجمه شود، پس در مواردی که ضربه به سر بیمار وارد شده است. نباید از آن استفاده کرد.
اگر بیمار شرایطی دارد که هوا در بدنش گیر کرده و انبساط آن خطرناک است، هرگز نباید از اکسید نیتروژن استفاده کرد.
بیماری‌هایی مثل:
- پنوموتوراکس
- اتساع شکم
- مشکوک به انسداد روده
- آمفیزم بولوز
- بیماری‌های گوش میانی
- به دنبال یک شیرجه، بدن آسیب دیده
- آسیب‌های فک و صورت
- اختلال هوشیاری
- مسمومیت
از این دست هستند.
زمانی که از اکسید نیتروژن بیش از 24 ساعت یا بیشتر از 4 روز متوالی استفاده می‌شود، باید با نظارت دقیق بالینی و نظارت بر هماتولوژیک صورت گیرد، زیرا می‌تواند باعث کمبود ویتامین B12 در بیماران مستعد شود.
در انگلیس، حداکثر حد قرارگرفتن بیمار در معرض اکسید نیتروژن، 100ppmبه ازای هر 8 ساعت است. این مقدار به طور قابل توجهی کمتر از سطحی است که هرگونه آسیب و ضرری برای سلامتی بیمار داشته باشد.
نگرانیهایی برای اثرات اکسید نیتروژن در زمانی که افراد طولانی‌مدت در معرض غلظت‌های بالای آن قرار گرفته می‌شوند، وجود دارد که شامل پرسنل اتاق عمل و تیم جراحی است. چرا که این افراد طولانی‌مدت در اتاق عمل با بیماران مختلف حضور داشته و در معرض اکسید نیتروژن قرار می‌گیرند. تحقیقات نشان می‌دهد، این گاز بر روی باروری و رشدجنین تاثیر منفی دارد. به همین دلیل است که از اکسید نیتروژن تنها در اتاق عمل‌هایی که تهویه هوا به خوبی کار می‌شود و از تجهیزات مناسب استفاده می‌گردد، کاربرد دارد.
اثر گلخانه‌ای
اثرات زیست محیطی اکسید نیتروژن پزشکی بسیار کم است و تنها نقش بسیار محدودی در تولید گازهای گلخانه‌ای دارد.
در واقع اکسید نیتروژن تنها 5 درصد از اثر گلخانه‌ای را به خود اختصاص می‌دهد و تنها 1 درصد از کل اکسید نیتروژن آزاد شده در اتمسفر از مصارف دارویی ناشی می‌شود.
یادآوری می‌شود:
گروه پارسیا گاز تولیدکننده اکسید نیتروژن بوده و آماده همکاری با بیمارستان‌های سراسر کشور می‌باشد. اگر سوالی دارید یا می خواهید در مورد روال خرید اکسید نیتروژن بیشتر صحبت کنید، با ما تماس بگیرید.
شرکت پارسیا گاز آسیا فراز در سال ۱۳۹۰ با هدف تولید و توزیع نیتروژن، اکسیژن، آرگون به صورت مایع و گاز و گازهای ترکیبی با خلوص آزمایشگاهی در استان تهران تاسیس گردید.